Theo bài giới thiệu của Nguyễn Trí Thuật, năm 1990, NXB Văn hóa ấn hành cuốn Almanach – Người mẹ và phái đẹp, trong mục “Những bài thơ tình hay của Việt Nam và thế giới” đã tuyển chọn bài thơ “Em đi tìm anh trên Bán đảo Ban căng”, một bài thơ tình với những lời thơ nồng nàn, da diết:
“Em đi tìm anh trên Bán đảo Ban-căng
Tìm không thấy chỉ thấy trời im lặng
Một mình em trong màn đêm thanh vắng
Tim bồi hồi chân bước vội dưới trăng”
và ghi rất rõ tác giả là Olga Bergon (nữ thi sĩ Nga nổi tiếng), nhưng không thấy tên dịch giả.
Trước đó, trong suốt hơn 30 năm, các thế hệ sinh viên Việt Nam, đặc biệt là sinh viên miền Bắc và nhiều người yêu thơ đã thuộc, đã chép cho nhau, truyền tay nhau những câu thơ tình mà chỉ cần đọc một lần là người đọc giữ mãi trong tâm trí những ấn tượng đẹp về cả bài thơ. Chẳng ai bận tâm đến tên tác giả, vì ai cũng nghĩ đó là câu chuyện tình của những chàng trai cô gái châu Âu. Tên núi Các-pát, tên sông Đa-nuýp củng cố trong họ niềm tin đó.
Vậy mà tác giả của bài thơ đó lại là chàng sinh viên Việt Nam tài hoa đã du học tại Rumani những năm 60 của thế kỷ XX. Còn nhân vật chính trong bài thơ là cô gái bản xứ tóc vàng, mắt xanh xinh đẹp. Họ bất ngờ gặp nhau, quen nhau trong kỳ nghỉ hè bên bờ Biển Đen và yêu nhau. Tình yêu của họ nồng nàn, đắm say, dạt dào như sóng biển. Nhưng do hoàn cảnh đặc biệt khắc nghiệt lúc bấy giờ, chàng trai Việt buộc phải chia tay cô gái Rumani mà không được nói rõ lý do. Rồi chàng biến mất, để lại hậu quả là cô gái phát bệnh tâm thần, lang thang đi tìm người yêu ở tất cả những nơi trước đây hai người đã từng gặp gỡ, từng hẹn non thề biển … Chàng trai đau khổ đến tột cùng khi phải câm lặng chứng kiến nỗi đau của cô gái bị phụ tình, mà người phụ nàng một cách tàn nhẫn không phải ai khác, chính là chàng. Và trong hoàn cảnh éo le ấy, bài thơ đã ra đời và tác giả của nó không thể ngờ rằng chẳng bao lâu sau nhiều câu đã trở thành những áng thơ tình bất hủ, thậm chí được một số độc giả coi là một trong những bài thơ tình hay của thế kỷ XX …
Em đi tìm anh trên bán đảo Ban-căng
Khổng Văn Đương
Em đi tìm anh trên bán đảo Ban-căng
Tìm không thấy chỉ thấy trời im lặng
Một mình em trong màn đêm thanh vắng
Tim bồi hồi chân bước vội dưới trăng
Em trèo lên đỉnh núi cao Các-pát
Nhìn theo anh mất hút biết về đâu
Chân ai đi xa lắc tím trời Âu
Dòng nước mắt bỗng trào ra chua chát!
Em lại đến Biển Đen xưa dào dạt
Sóng xô bờ liên tiếp gọi triền miên
Buồn! Chao ôi, gió làm em phiêu bạt
Thân cô đơn kinh khiếp cả trăng hiền!
Ôi dòng xanh rầm rì sông Đa-nuýp
Mây trời in lồng lộng giữa dòng sông
Nên ngàn năm êm đềm trôi một nhịp
Chỉ mình em nhức nhối vết thương lòng!
Mênh mông bát ngát làm chi, ơi trái đất
Cho loài người chia biên giới thế gian
Cho sa mạc nổi bùng cơn bão cát
Cho tình anh chưa bén đã lụi tàn?
…
Em cầu nguyện. Còn anh anh chẳng biết
Trái tim anh sao giá lạnh thờ ơ?
Và hôm nay dù tình anh đã hết
Em vẫn mong, vẫn hy vọng, vẫn chờ …
Vẫn trèo lên đỉnh cao Các-pat
Vẫn theo dòng Đa-nuýp những đêm trăng
Em lại đến Biển Đen xưa dào dạt
Đi tìm anh trên bán đảo Ban-căng!.
